Bevoegdheden decentraliseren: kansen en risico’s voor kinderrechten

De Vlaamse regering wil vanaf 1 januari 2016 meer autonomie voor de lokale overheid. Het ontwerp van decreet tot wijziging van diverse decreten rond de subsidiëring van de lokale besturen, maakt dit mogelijk.

Het kinderrechtenverdrag zegt niets over het decentraliseren van bevoegdheden. Elke verdragsstaat is vrij om zijn staatsstructuur te kiezen. De verdragsstaat is wel verplicht, ongeacht het bestuursniveau, om de rechten van kinderen ten volle te respecteren en toe te passen. Vlaanderen ratificeerde het kinderrechtenverdrag en moet erover waken dat zowel regelgeving als praktijken conform zijn, met het Verdrag. Ook als het gaat over gemeenten.

Het decentraliseren van een aantal bevoegdheden kan kansen in zich dragen, zoals:

• Beter en sneller inspelen op de lokale noden van kinderen en jongeren;
• Meer transparantie over wie, wat, waar beslist;
• Meer invloed en inspraak van kinderen en jongeren op het lokaal beleid: ze vinden het belangrijk om zich uit te spreken over zaken die dichtbij zijn zoals het buurtleven en de activiteiten in hun buurt.

Toch zijn er belangrijke randvoorwaarden te vervullen:

• Maak lokaal beleid doorzichtig: heldere informatie en communicatie zijn essentieel zodat minderjarigen en ouders weten waarop ze aanspraak kunnen maken. Waarvoor kunnen ze waar terecht?
• Bescherm minderjarigen tegen rechtsongelijkheid. Zorg dat het ‘gelijkheidsbeginsel’ niet onder druk komt te staan. In welke gemeente de minderjarige ook woont: garandeer gelijke rechten en een gelijkwaardige behandeling.
• Voorzie verschillende participatiemechanismen op lokaal niveau op maat van minderjarigen zodat ze maximaal betrokken worden bij het lokaal beleid. Want minderjarigen mogen niet stemmen.
• Laat de macht van het getal nooit primeren. Garandeer dat het lokale beleid kwetsbare kinderen extra beschermt.

Vlaanderen moet proactief inzetten op samenwerken en stroomlijnen tussen gemeenten om rechten van kinderen te garanderen.

• Zorg voor ondersteuning en uitwisseling.
• Expliciteer kwaliteitsgaranties en rechtswaarborgen.
• Zie toe op het naleven van kwaliteitsnormen en kinderrechten. Elk bestuursniveau moet zijn verantwoordelijkheden naar kinderrechten opnemen.
• Zorg voor een uitgetekend klachtrecht en aanspreekpunt voor minderjarigen.
• Garandeer continuïteit. Ideaal krijgt het Vlaams Parlement over vijf jaar kans om het decentraliseren van de bevoegdheden te evalueren. Mits uitbreiding naar gemeenten, biedt de stadsmonitor hiervoor interessante perspectieven.