Langdurige gesloten begeleiding: technische oplossing voor ethische keuze

Op dinsdag 12 oktober 2021 stond in de verenigde commissies Justitie-Welzijn de bespreking en stemming van het ontwerp van decreet tot wijziging van artikel 37 van het decreet van 15 februari 2019 betreffende het jeugddelinquentierecht, wat betreft de langdurige gesloten begeleiding op de agenda.

Op 11 februari 2021 vernietigde het Grondwettelijk Hof twee bepalingen van het decreet Jeugddelinquentierecht:

De verplichte rangorde binnen de criteria op basis waarvan de jeugdrechter en de jeugdrechtbank een beslissing nemen miskent het belang van het kind. De ernst van de feiten, de schade en de gevolgen voor het slachtoffer vormen door het arrest van het Grondwettelijk Hof niet langer het belangrijkste criterium voor het opleggen van een sanctie.

Gelet op het feit dat de “uitzonderlijke omstandigheden” die golden voor het opleggen van een langdurige gesloten begeleiding aan minderjarigen jonger dan 16 jaar niet nader werden omschreven, oordeelde het Hof dat de langdurige gesloten begeleiding voor minderjarigen tussen 12 en 16 jaar strijdig is met het legaliteitsbeginsel.  Door de vernietiging van art/ 37§1 tweede lid en § 4 van het jeugddelinquentiedecreet wordt de langdurige gesloten begeleiding enkel mogelijk voor minderjarigen ouder dan 16 jaar.

Deze vernietiging komt deels tegemoet aan de bezorgdheden die het Kinderrechtencommissariaat eerder uitte, nu we steeds hebben aangekaart dat het legaliteitsbeginsel niet werd gerespecteerd.

De Vlaamse Regering stelt met het ontwerp van decreet de sanctie van de langdurige begeleiding als antwoord op een jeugddelict op zich helaas niet in vraag, en sluit het debat met een technische oplossing voor een ethische discussie.

Het ontwerp van decreet voorziet nu uitdrukkelijk in welke gevallen en onder welke voorwaarden een langdurige gesloten begeleiding kan worden opgelegd aan minderjarigen tussen de twaalf en zestien jaar op het ogenblik van het delict.

Voorspelbaarheid van sancties, respect voor het legaliteitsbeginsel, is een absolute noodzaak.

Het Kinderrechtencommissariaat betreurt echter dat wordt vastgehouden aan de sanctie van gesloten begeleiding voor minderjarige delictplegers  vanaf 12 jaar.

Twaalfjarigen twee jaar opsluiten in een gemeenschapsinstelling, 14–jarigen tot zelfs vijf jaar, lijkt ons geen gepast antwoord op een jeugddelict.

Het Kinderrechtencommissariaat beveelt aan om de langdurige gesloten begeleiding voor minderjarigen jonger dan 16 jaar uit het decreet te schrappen.

Het Kinderrechtencommissariaat doet volgende aanbevelingen:

• Echte preventie kan opsluiting voorkomen. Zet in op algemene preventie, en gespecialiseerde hulpverlening aan minderjarige daders van zedenfeiten;
• Erken dat gedrag van kinderen niet te herleiden valt tot individuele verantwoordelijkheid. Erken het neuropsychologisch inzicht dat jongeren hun volle zelfcontrolecapaciteit nog niet ten volle hebben bereikt, en vertaal dit in het decreet;
• Laat een opgelegde sanctie nooit kale detentie zijn. Rehabilitatie en herintegratie van de jongere moet steeds het doel van de sanctie zijn. Gesloten begeleiding moet zinvol worden ingevuld, waarbij toegang tot onderwijs en psychische en psychiatrische ondersteuning cruciaal is.