Jeugd- en kinderrechtenbeleid kon straffer uit de hoek komen

Vlaams minister van Jeugd Sven Gatz vroeg het Kinderrechtencommissariaat advies over het ‘Ontwerp van eindrapport Vlaams jeugd- en kinderrechtenbeleidsplan (JKP) 2015-2019’. Het Kinderrechtencommissariaat waardeert de vele inspanningen en acties van de Vlaamse Regering in de regeerperiode 2015-2019. Tal van acties droegen bij aan de verdere implementatie van het kinderrechtenverdrag in Vlaanderen. Toch zien we ook tekortkomingen en geven we beleidssuggesties voor een straffer toekomstig Vlaams jeugd- en kinderrechtenbeleid.

Vraag naar slagkrachtig actieplan en vooruitgangsrapport blijft

• We vragen opnieuw om een vooruitgangsrapport dat overeenstemt met de aanbeveling van het VN-Kinderrechtencomité. Het eindrapport blijft teveel steken in een opsomming van gerealiseerde acties. Er is een analyse nodig van toekomstige uitdagingen, indicatoren die vooruitgang in kaart brengen en van het budget vanuit kinderrechten. 
• We betreuren dat het eindrapport statisch is. Tijdens de regeerperiode 2015-2019 stond Vlaanderen voor grote uitdagingen, met gevolgen voor kinderrechten. Het eindrapport rapporteert er nauwelijks over. Het statische karakter van het eindrapport legt de nood aan een mechanisme bloot dat alarmeert als er aanpassingen aan het JKP nodig zijn of als bepaalde doelstellingen in het JKP in het gedrang komen.
   

Ambitie rond kinderarmoede niet gehaald

Vlaanderen realiseerde haar ambities rond kinderarmoede niet. We schuiven volgende beleidssuggesties naar voren:

• Voer in het middelbaar onderwijs een maximumfactuur in.
• Versterk het groeipakket zodat de kinderarmoede sterker daalt en dat het voor gezinnen met een laag inkomen de minimale kost van elk kind dekt.
• Zet in op monitoring van de impact van het groeipakket op de omvang en diepte van de armoede in verschillende types gezinnen.
• Breng opnieuw jaarlijks de Vlaamse armoedemonitor uit, met specifieke cijfers over minderjarigen.
• Formuleer in een volgend JKP en VAPA opnieuw meetbare indicatoren over de daling van kinderarmoede. Vertaal de globale ambitie naar streefcijfers per actie.

In 2015 ambieerde Vlaanderen een duurzame leefomgeving tegen 2019

De leefomgeving doelstellingen in het JKP 2015-2019 strookten met het appel van de klimaatleerlingen. Toch bleven slagkrachtige acties uit. Samen met het VN-Kinderrechtencomité en de Vlaamse Jeugdraad vragen we om snel werk te maken van een nationaal klimaatplan dat rekening houdt met het appel van de jongeren.
 

Acties die ruimte garanderen en regelgeving die ruimte inperkt

In 2019 zouden alle kinderen, zonder onderscheid, op de nodige fysieke en psychische ruimte kunnen rekenen om zichzelf te zijn. Het eindrapport getuigt van vele verschillende acties die inzetten op meer fysieke en psychische ruimte. Toch is regelgeving aangenomen die de fysieke en psychische ruimte van jongeren riskeert in te perken.

Ga voor een kindnorm in het mobiliteitsbeleid

Het Kinderrechtencommissariaat vraagt om een kindnorm binnen basisbereikbaarheid en het bredere mobiliteitsbeleid te hanteren. Neem dus het kind als referentiepunt voor de modale weggebruiker en de gebruiker van het openbaar vervoer. Voorzie binnen basisbereikbaarheid garanties op het vlak van toegankelijkheid voor kinderen en jongeren.

Onderwijs: leerloopbanen op maat?

In 2019 wou Vlaanderen een leerloopbaan op maat voor alle kinderen. Het Kinderrechtencommissariaat waardeert de acties die Vlaanderen daartoe opzette. Toch blijven we de nood benadrukken aan een coherente strategie tegen schooluitval, een goede afstemming tussen onderwijs en welzijn, een structurele aanpak van pesten op school en pleiten we voor een aanpak ten gronde van gelijke onderwijskansen.

De weg naar inclusie is nog lang

In 2015 streefde Vlaanderen naar meer inclusie. De weg naar inclusie is nog lang. Het M-decreet vraagt om bijsturing. Vlaanderen moet in meerdere beleidsdomeinen inspanningen leveren voor de inclusie van kinderen met een beperking, aldus het VN-Kinderrechtencomité.

Recht op participatie blijft om aandacht vragen

Vlaanderen investeerde de voorbije jaren duidelijk in de participatie van kinderen en jongeren aan het beleid. Jeugdorganisaties participeerden aan verschillende officiële beslissingsorganen. Kinderen, jongeren en ouders werden regelmatig geconsulteerd. Maar de impact van die participatie op het beleid is niet altijd duidelijk. Het uitblijven van stemrecht vanaf 16 jaar was een gemiste kans. Ook op individueel niveau loopt de participatie van kinderen nog mank. Professionals beslissen nog te vaak over het individuele leven van kinderen zonder hen voldoende te betrekken. Het VN-Kinderrechtencomité vraagt om training van professionals via kinderrechteneducatie.

Multifunctioneel gebruik van ruimte kreeg een boost

Het Kinderrechtencommissariaat waardeert de inspanningen om het medegebruik van infrastructuur en ruimte te bevorderen. Helaas ging er minder aandacht naar bijsturing van regelgeving die het medegebruik van jongeren van publieke ruimte belemmert.

Welbevinden: van meet af aan te nauwe ambitie

Het eindrapport JKP 2015-2019 maakt melding van vele acties die de mentale gezondheid van kinderen en jongeren ondersteunen. Het JKP 2015-2019 besteedde echter te weinig aandacht aan de jeugdhulpacties die nodig zijn om de drempels in de jeugdhulp aan te pakken. Het volgende JKP moet het recht op welzijn ruimer invullen.

‘Aangepast en comfortabel wonen voor elk kind’ niet gehaald

In 2015 ambieerde Vlaanderen aangepast en comfortabel wonen voor alle kinderen en jongeren tegen 2019. De ambitie is niet gehaald. Het eindrapport JKP 2015-2019 rapporteert cijfers die zelfs wijzen op een achteruitgang. We waarderen dat het beleidsdomein Wonen zijn toekomstige uitdagingen vermeldt. Samen met het VNKinderrechtencomité vragen we aan de volgende Vlaamse Regering het recht op wonen nadrukkelijker op de beleidsagenda te zetten.